Γκρελίνη: Όλα όσα θέλετε να ξέρετε για την ορμόνη που ρυθμίζει την όρεξη

Η γκρελίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται και απελευθερώνεται στο στομάχι. Πολλοί την αναφέρουν επίσης και ως «ορμόνη της πείνας» επειδή αυξάνει την όρεξη. Επιπλέον προωθεί τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, αποτρέπει τη μυϊκή καταστροφή και προστατεύει την καρδιά.

Η γκρελίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται κυρίως στο στομάχι όταν είναι άδειο. Παράγεται επίσης στο λεπτό έντερο, τον εγκέφαλο και το πάγκρεας και ταξιδεύει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο, όπου δρα στον υποθάλαμο. Ο υποθάλαμος είναι ένα μέρος του εγκεφάλου, το οποίο παράγει ορμόνες που ρυθμίζουν την πείνα, τη διάθεση, τη δίψα και πολλές άλλες σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού.

Η γκρελίνη αναφέρεται συχνά ως η ορμόνη της πείνας επειδή ο πρωταρχικός της ρόλος είναι να ρυθμίζει την όρεξη. Όταν η γκρελίνη ενεργοποιεί τον υποδοχέα της τότε τρώμε περισσότερο φαγητό και αποθηκεύουμε επιλέον λίπος.

Σε άτομα που προσπαθούν να χάσουν βάρος ή που έχουν χάσει πρόσφατα βάρος, τα επίπεδα γκρελίνης είναι συχνά υψηλότερα, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη διατήρηση της απώλειας βάρους. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2020 εξέτασε άτομα με διαβήτη που συμμετείχαν σε πρόγραμμα διαχείρισης βάρους 2 ετών. Οι συμμετέχοντες που αρχικά έχασαν βάρος το ξαναπήραν αργά κατά τη διάρκεια της μελέτης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η απώλεια βάρους συσχετίστηκε με αυξημένα επίπεδα γκρελίνης και αυξημένη πείνα.

Η γκρελίνη μπορεί επίσης να δώσει σήμα στο σώμα να μειώσει τη θερμογένεση του λίπους. Και όταν συμβαίνει αυτό, το σώμα καίει λιγότερο λίπος σε κατάσταση ηρεμίας. Μελέτες δείχνουν ότι η γκρελίνη επηρεάζει επίσης τον κύκλο ύπνου/αφύπνισης, την αίσθηση της γεύσης και τη συμπεριφορά αναζήτησης ανταμοιβής. Και επειδή παίζει ρόλο στην επεξεργασία ανταμοιβής, πολλοί πιστεύουν ότι τα υψηλότερα επίπεδα γκρελίνης μπορούν να συμβάλουν στην κατάχρηση τροφής και αλκοόλ.

Πρόσφατα, έρευνες έχουν ανακαλύψει ότι η γκρελίνη έχει επίσης πολλές λειτουργίες στο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της υγείας της καρδιάς, της πρόληψης της μυϊκής ατροφίας και της επιρροής του μεταβολισμού των οστών. Μπορεί επίσης να διεγείρει την έκκριση γαστρικού οξέος και την επιτάχυνση της γαστρικής κένωσης.

Τι προκαλεί την αύξηση των επιπέδων γκρελίνης;

Τα επίπεδα της γκρελίνης αλλάζουν συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας και επηρεάζονται κυρίως από την πρόσληψη τροφής. Τα επίπεδα γκρελίνης συνήθως ανεβαίνουν όταν το στομάχι είναι άδειο και μειώνονται μόλις έχουμε φάει. Τα άτομα που έχουν παχυσαρκία έχουν υψηλότερα επίπεδα γκρελίνης και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συνεχή κατάσταση πείνας και να δυσκολέψει την απώλεια βάρους. Όμως, η έρευνα σε αυτό το κομμάτι παραμένει συγκεχυμένη.

Επίσης είναι γνωστό πως οι δίαιτες διεγείρουν την έκκριση γκρελίνης, ενώ μειώνουν τα επίπεδα λεπτίνης, η οποία είναι γνωστή ως «ορμόνη κορεσμού». Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να δυσκολέψει την απώλεια βάρους μακροπρόθεσμα.

Επιπλέον τα άτομα με ορισμένες παθήσεις υγείας, όπως θυρεοειδίτιδα Hashimoto , νευρική ανορεξία , βουλιμία και καχεξία από ασθένεια τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα της ορμόνης της πείνας.

Τα επίπεδα γκρελίνης μπορεί επίσης να είναι υψηλότερα σε περιόδους στρες. Τα υψηλότερα επίπεδα γκρελίνης πιστεύεται ότι έχουν αγχολυτική επίδραση στο σώμα.
Αν και τα αυξημένα επίπεδα γκρελίνης συνήθως θεωρούνται δυσμενή και συνδέονται με αυξημένη όρεξη, ορισμένα άτομα μπορεί να ωφεληθούν από τα υψηλότερα επίπεδα. Για παράδειγμα, κάποιος που αγωνίζεται να πάρει βάρος ή με σύνδρομο απώλειας βάρους μπορεί να ωφεληθεί από τις επιδράσεις της γκρελίνης.

Νεότερες μελέτες υποδεικνύουν ότι η χορήγηση γκρελίνης μπορεί ενδεχομένως να είναι χρήσιμη σε ασθενείς με καρκινική καχεξία, επειδή μπορεί να βοηθήσει στην αναστροφή της απώλειας βάρους και της διάσπασης των πρωτεϊνών σε καταβολικές καταστάσεις. Αν και η βραχυπρόθεσμη χορήγηση γκρελίνης φαίνεται να είναι ασφαλής και καλά ανεκτή, χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά της πριν τη συστήσουμε.

Πώς να μειώσετε τα επίπεδα γκρελίνης

Η μείωση των επιπέδων γκρελίνης στο σώμα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της όρεξης και να αποτρέψει την ανάκτηση βάρους. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η μείωση της γκρελίνης από μόνη της δεν είναι επαρκής για την πρόληψη της αύξησης βάρους. Συμπεριφορικοί, φυσιολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν επίσης ρόλο στην ανάκτηση βάρους.

Ένα άτομο που θέλει να μειώσει φυσικά τα επίπεδα γκρελίνης μπορεί να θέλει να δοκιμάσει μερικές από τις ακόλουθες παρεμβάσεις.

Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή
Τα επίπεδα γκρελίνης τείνουν να αυξάνονται όταν κάνετε δίαιτα και δεν καταναλώνετε αρκετές θερμίδες. Γι αυτό και η αποφυγή της δίαιτας και η κατανάλωση μιας διατροφής πλούσιας σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της έκκρισης γκρελίνης.

Κοιμηθείτε επαρκώς
Ο μη ποιοτικός ύπνος συνδέεται με αυξημένα επίπεδα γκρελίνης και μειωμένα επίπεδα λεπτίνης, οδηγώντας σε αυξημένη όρεξη και πείνα. Για καλύτερο ύπνο, βάλτε στόχο να κοιμάστε 7 ώρες κάθε βράδυ χωρίς διακοπές.

Περιορίστε το άγχος
Αν και η εξάλειψη του άγχους είναι σχεδόν αδύνατη, οι μελέτες δείχνουν ότι τα ψηλά επίπεδα χρόνιου στρες μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένα επίπεδα γκρελίνης. Εκτός από τα σήματα της πείνας, η γκρελίνη μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Ο ακριβής μηχανισμός παραμένει ασαφής και τα μικτά ευρήματα καθιστούν δύσκολη την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τον ρόλο της γκρελίνης στο στρες.

Ορισμένες μελέτες σε ζώα υποδεικνύουν ότι μπορεί να μειώσει το άγχος και να έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, ενώ άλλες μελέτες προτείνουν ότι μπορεί να προάγει αυτές τις συμπεριφορές.

Η τακτική σωματική δραστηριότητα, ο επαρκής ύπνος, η γιόγκα και ο διαλογισμός μπορούν να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση του στρες.

Άσκηση
Η έρευνα σχετικά με την επίδραση της άσκησης στα επίπεδα γκρελίνης παραμένει αντικρουόμενη. Σε μια κριτική μελέτη του 2021 οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η άσκηση καταστέλλει την παραγωγή γκρελίνης. Ωστόσο, διαπίστωσαν επίσης ότι τα μακροχρόνια προγράμματα άσκησης μπορεί να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα και να αυξήσουν την παραγωγή γκρελίνης.

Ο ακριβής μηχανισμός πίσω από αυτά τα αποτελέσματα παραμένει ασαφής, αλλά οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι πιθανό να οφείλεται στην αυξημένη ανακατανομή της ροής του αίματος και στην απώλεια βάρους από την άσκηση.

Εν κατακλείδι όπως είδαμε παραπάνω τα υψηλά επίπεδα γκρελίνης οδηγούν σε αύξηση της όρεξης και στην πρόσληψη τροφής. Ωστόσο, το σώμα χρειάζεται τη γκρελίνη γιατί εμπλέκεται σε πολλές διαδικασίες. Αυτές περιλαμβάνουν τη βελτίωση της υγείας της καρδιάς, τη διατήρηση της οστικής μάζας και την πρόληψη της διάσπασης των μυών.

Τέλος κάποιος με ανορεξία ή δυσκολία να πάρει βάρος μπορεί να ωφεληθεί από τα υψηλότερα επίπεδα γκρελίνης για την προώθηση της πείνας και της αύξησης βάρους.